نویسنده: جواد طباطبایی
ناشر: انتشارات مینوی خرد
چاپ اول: ۱۳۹۲
تعداد صفحات: ۶۹۶
قیمت: ۳۵۰۰۰ تومان
این دفتر نخستین بخش جلد دوم تأملی درباره ایران است که جلد نخست آن پیشتر با عنوان فرعی دیباچهای بر نظریه انحطاط ایران انتشار پیدا کرده بود. موضوع دو بخش این دومین جلد دورهای از تاریخ اندیشه در ایران است که پژوهشهای فراوانی درباره آن صورت گرفته و بسیاری از نوشتهها و اسناد دست اول آن انتشار پیدا کرده است، اما با این همه، اگر از پژوهشهای فریدون آدمیت بگذریم، هنوز درباره اندیشه سیاسی این دوره با اسلوب و روشهای جدید تحقیق مهمی صورت نگرفته است.
تردیدی نیست که «تاریخنویسی» جدید ایرانی، در بهترین حالت آن، تقلیدی از شیوههای «شرقشناسی» و «ایران شناسی» و اسلوب تاریخنویسی غربی است و آنچه از سدهای پیش تاریخنویسان ایرانی درباره تاریخ و تاریخ اندیشه در ایران نوشتهاند، نوعی گرتهبرداری از نوشتههای اروپایی است. تاریخنگاری کهن ایرانی به دنبال انحطاط تاریخی و زوال اندیشه در ایران نتوانست به تاریخنویسی جدید تحول پیدا کند و تکوین نیافتن آگاهی تاریخی جدید موجب شد که اندیشه تاریخی جدید تدوین نشود و، از اینرو، بسیاری از مفاهیم و مقولاتی که برای تبیین تاریخ ایران به کار گرفته میشود، ناچار، یکسره وام گرفته از تاریخنویسی جدید غربی است.
فقدان اندیشه تاریخی موجب شده است که بررسی نقادانه کاربرد دستگاه مفاهیم و مقولاتی که بر پایه مواد تاریخ اروپایی تدوین شده، امکانپذیر نباشد. نویسندگان تاریخ و تاریخ اندیشه در ایران، در نوشتههای خود، به تقلید از تاریخنویسان و ایرانشناسان اروپایی، مقولات و مفاهیم اروپایی را در مورد مواد تاریخ ایران به کار بردهاند و، تا کنون، این پرسش مطرح نشده است که آیا میتوان آن مواد را به محک این مفاهیم زد و آن را با ضابطههای این مفاهیم تحلیل کرد؟ تردیدی نیست که این شیوه بررسی تاریخ و تاریخ اندیشه در ایران را نخست ایران شناسان و تاریخنویسان اروپایی رواج دادند و از آن پس برخی از شاگردان ایرانی آنان، به تقلید، این شیوه را دنبال کردند.
این کتاب به ۸ فصل تقسیم بندی شده است که پس از اشارات نابهنگام در تاریخنویسی ایران در فصل اول به سنت قدمایی و نظریه سنت، فصل دوم به «بساط کهنه» و «طرح نو» در اندیشه سیاسی، در فصل سوم به آگاهیهای نو در زبان فارسی، فصل چهارم به تجدید مطلعی در مبانی نظری تاریخ ایران، فصل پنجم تجربههای نو در زبان فارسی، فصل ششم به نخستین آگاهیها از ضرورت اصلاحات، فصل هفتم به خاطرات حاج سیاح و آن «جنبش معنوی»، فصل هشتم به جدال شیخ با شوخ در بیان سنت و تجدد پرداخته است.
نظر شما